Tak powstają zielone miejsca pracy

foto: Norwegian Seafood Council flickr.com (CC BY-NC 2.0)Zielone miejsca pracy to nie utopia. Powstają w całej Europie: od wielkich miast, jak Londyn, po górskie wsie w Grecji. Ideową „maszyną”, która je wytarza, jest zrównoważony rozwój.

BRUKSELA I WALONIA, BELGIA

Działanie
Promowanie ekologicznej transformacji lokalnej gospodarki, tworzenie stabilnych, lokalnych miejsc pracy oraz utrzymanie długoterminowej rentowności działalności gospodarczej

Gdzie powstają nowe miejsca pracy
Małe i średnie przedsiębiorstwa sektora budowlanego, firmy i usługi sektora rolnospożywczego

Kto
Władze lokalne i regionalne, stowarzyszenia przedsiębiorców, organizacje pożytku publicznego, związki zawodowe, dostawcy usług edukacyjnych

Sukcesy
Kompleksowe działania na rzecz energooszczędności budynków: programy szkoleniowe, wymiana dobrych praktyk, finansowe wsparcie osób fizycznych oraz małych i średnich
przedsiębiorstw, programy badawcze, pomoc techniczna

Strony internetowe
www.aee-rbc.be
www.nollet.wallonie.be/la-premiere-allianceemploi-environnement-est-scellee-0

foto: Magnus Franklin flickr.com (CC BY-NC 2.0)W dwóch regionach Belgii: Regionie Stołecznym Brukseli i Regionie Walonii samorządowcy z partii Zielonych od 2009 roku naciskali na utworzenie tzw. sojuszy na rzecz pracy i środowiska. W rezultacie w Walonii na działania w ramach tzw. Drugiego Planu Marshalla – Ekologizacji przyznano 879 000 000 euro na ożywienie gospodarki regionu w oparciu o zrównoważony rozwój.

Przyjęto, że transformacja ekologiczna gospodarki powinna przynieść nowe miejsca pracy i utrzymać długotrwałą rentowność wybranych sektorów. Szczególny nacisk położono na efektywność energetyczną budynków, gdyż  niemal połowa z nich powstała w Walonii przed 1945  r., a jakość ich ocieplenia była bardzo słaba. Założono także, że  wszelkie miejsca pracy stworzone w ramach tych działań muszą być lokalne, dzięki czemu nie mogą być utracone w wyniku „delokalizacji”.

Niemal 50% budynków w Walonii powstało przed 1945  r. Jakość ich ocieplenia jest bardzo słaba, co powoduje duże zużycie energii. Wszelkie miejsca pracy stworzone na skutek powiązania działań muszą być lokalne, dzięki czemu nie mogą być utracone w wyniku „delokalizacji”.

Inicjatywa przygotowana w ścisłej współpracy ze wszystkimi zainteresowanymi stronami reprezentującymi sektor budowlany ma na celu przekształcenie go w sektor zrównoważony. Partnerzy promują niskie zużycie energii oraz udoskonalenia środowiskowe istniejących budynków, wytyczają cele związane z wykorzystywaniem odnawialnych źródeł energii i wprowadzają plany modernizacji budynków publicznych. Oznacza to pobudzanie popytu na prace remontowe i budownictwo przyjazne środowisku. Do konkretnych działań należą: programy szkoleniowe, wymiana dobrych praktyk, finansowanie programów dla osób fizycznych oraz małych i średnich przedsiębiorstw, programy badawcze oraz świadczenie pomocy technicznej. Do tej pory inicjatywą, która została uruchomiona w 2011 r. w Brukseli, a w 2012 r. w Walonii, zostało objętych 2 tys. gospodarstw domowych oraz 5,5 tys. budynków publicznych.

Sojusze w Brukseli i Walonii zajmują się także innymi kwestiami: wodą, odpadami i żywnością. Jedną z inicjatyw wdrożonych przez reprezentujących partię Zielonych samorządowców z Regionu Stołecznego Brukseli jest promowanie stołówek funkcjonujących zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Do tej pory w akcji wzięło udział 95 stołówek wydających łącznie 80 tys. posiłków dziennie w szkołach, prywatnych przedsiębiorstwach i placówkach administracji publicznej. W ramach wsparcia publicznego funkcjonuje punkt informacyjny dla kierowników stołówek; dostępne są również rozmaite narzędzia samooceny, szkolenia oraz kontrole zgodności z zasadami trwałego rozwoju.

W Regionie Stołecznym Brukseli w ostatnich latach regularnie wzrasta zapotrzebowanie na żywność wysokiej jakości, np.  w latach 2009–2010 wzrosło ono o 20%. W Brukseli ten sektor, w którym obecnie zatrudnionych jest 2,5 tys. osób, dysponuje – w ramach samego rolnictwa miejskiego – potencjałem stworzenia dodatkowych ponad 3 600 miejsc pracy w takich dziedzinach, jak rolnictwo, dystrybucja żywności, gospodarka odpadami, informacja i komunikacja oraz doradztwo.

LE MANS I KRAJ LOARY, FRANCJA

foto: Adrien Sifre flickr.com (CC BY-NC-ND 2.0)Działanie
Szkolenia i tworzenie nowych miejsc pracy dla przedstawicieli
podupadających sektorów przemysłu

Gdzie powstają zielone miejsca pracy
Energetyka wiatrowa i budownictwo, zakłady, lokalne małe i średnie przedsiębiorstwa

Kto
Młodzież i osoby bezrobotne, pracownicy przemysłu motoryzacyjnego, lotniczego i elektronicznego

Sukcesy
90% przeszkolonych pracowników znalazło nową pracę; 6 240 osób jest zatrudnionych w regionalnym sektorze wiatrowym; oddziaływanie recesji zostało złagodzone

Strona internetowa
www.paysdelaloire.fr/no_cache/region-actu/actudetaillee/n/un-guide-pour-se-former-aux-metiers-verts/

Program szkoleniowy realizowany w Le Mans – mieście w Kraju Loary, regionie w północno-zachodniej Francji – ma pomóc bezrobotnej młodzieży oraz pracownikom podupadających sektorów przemysłu, szczególnie sektora motoryzacyjnym oraz jego łańcucha dostaw, w dostosowaniu umiejętności do nowych miejsc pracy w energetyce wiatrowej. Aż 95% umiejętności przydatnych w produkcji i serwisowaniu samochodów można przekształcić w umiejętności przydatne w sektorze wiatrowym.

Co najmniej 90% ze 150 pracowników objętych szkoleniem od 2009 r. znalazło nową pracę w sektorze wiatrowym, a kolejne 5% kontynuuje szkolenie. Le Mans to jedyne miejsce we Francji, w którym oferuje się szkolenia pracownicze ukierunkowane na morską energetykę wiatrową.

Program szkoleniowy stanowi część szerszej strategii regionalnej prowadzonej przez Radę Regionalną Kraju Loary, która dąży do rozwinięcia lokalnego sektora wiatrowego i utworzenia nowych miejsc pracy. Celem jest zwiększenie do 2020  r. mocy produkcyjnej lądowych elektrowni wiatrowych z obecnych 480 MW do 1750 MW. Jednocześnie podejmowane są wysiłki na rzecz rozwinięcia sektora morskiej energetyki wiatrowej, czemu ma służyć stymulowanie rozwoju fachowej wiedzy w zakresie inżynierii, badań, szkoleń, produkcji i montażu elementów turbin wiatrowych, logistyki, instalacji oraz obsługi. Region angażuje się w jak najlepsze wykorzystywanie zasobów wykwalifikowanej siły roboczej oraz czerpanie wiedzy z doświadczeń przemysłów motoryzacyjnego, lotniczego i elektronicznego, a także regionalnego sektora morskiego.

W rezultacie w sektorze energetyki wiatrowej w Kraju Loary zatrudnionych jest ponad 6,2 tys. pracowników działających w ramach 170 lokalnych firm, w tym małych i średnich przedsiębiorstw, m.in. z sektora budowlanego. Ponadto moc produkcyjna elektrowni wiatrowych w regionie wzrosła o 166% w stosunku do 2009 r., a w 2013 r. Kraj Loary znalazł się na szóstym miejscu wśród francuskich regionów pod względem zainstalowanej mocy wiatrowej. Działania w obszarze energetyki wiatrowej przyczyniły się również do złagodzenia ekonomicznego wpływu recesji na region – poziom bezrobocia jest tam jednym z najniższych we Francji (9,1% w 2013 r.).

LONDYN, WIELKA BRYTANIA

foto:  Garry Knight flickr.com (CC BY 2.0) Działanie
Społeczność lokalna podejmuje inicjatywy na rzecz bardziej ekologicznego, angażującego sąsiedztwa, zdobywania ekologicznych umiejętności przez osoby poszukujące pracy oraz tworzenia zielonych miejsc pracy.

Gdzie powstają zielone miejsca pracy
Zbieranie wody deszczowej, ocieplanie budynków, doradztwo w zakresie dostępu do dotacji, montaż paneli słonecznych, ogrodnictwo społecznościowe, fryzjerstwo, recykling, gospodarowanie odpadami

Kto
Społeczność lokalna, pracodawcy, osoby poszukujące pracy, związki zawodowe, dostawcy usług edukacyjnych, władze lokalne

Sukcesy
Ponad 500 możliwości szkoleniowych; 100 osób bezrobotnych, które zostały przeszkolone i którym zaproponowano pracę lub staż;

Strona internetowa
www.unionlearn.org.uk/our-work-and-projects/skillsinvestment/skills-green-economy/green-skills-partnership

Na Wyspach Brytyjskich sektor ekologiczny jest coraz częściej postrzegany jako istotne źródło wzrostu gospodarczego. W latach 2011 i 2012 zatrudniano w nim bezpośrednio blisko milion etatowych pracowników. Oczekuje się, że do 2020 r. za jego sprawą powstanie pół miliona nowych miejsc pracy.

W 2011 r. pracodawcy, związki zawodowe, dostawcy usług edukacyjnych, władze lokalne oraz przedstawiciele lokalnych społeczności, chcąc wykorzystać potencjał zielonych miejsc pracy, zawiązali Londyńskie Partnerstwo na rzecz Kompetencji Ekologicznych (London Green Skills Partnership). Jest to oddolna inicjatywa, której przyświecają trzy cele: utworzenie lokalnej sieci umożliwiającej współpracę, zapewnienie lokalnej społeczności, w tym osobom bezrobotnym, szkoleń i zyskania doświadczenia zawodowego, a także przekształcenie gmin w bardziej ekologiczne, bezpieczniejsze i czystsze przestrzenie sprzyjające włączeniu społecznemu.

Osoby poszukujące pracy zdobywają zarówno podstawowe umiejętności, jak i konkretne kompetencje związane ze środowiskiem, niezbędne do przekształcania miejsc zatrudnienia w zielone miejsca pracy.

Osoby przeszkolone, dzieląc się swoimi ekologicznymi umiejętnościami ze współpracownikami i sąsiadami, stają się „ambasadorami ekologii” w swoim sąsiedztwie i miejscu pracy, co stanowi czynnik sprzyjający zmianie.

Zielone miejsca pracy powstają w bardzo różnych obszarach, takich jak: zbieranie wody deszczowej, ocieplanie budynków, doradztwo w zakresie dostępu do dotacji, montaż paneli słonecznych, ogrodnictwo społecznościowe (koszenie trawy, gospodarowanie terenami zalesionymi, kompostowanie), stosowanie produktów przyjaznych środowisku we fryzjerstwie, recykling, gospodarowanie odpadami oraz doradztwo w zakresie ograniczania odpadów.

Partnerstwo, które początkowo funkcjonowało tylko we wschodnim i południowym Londynie, rozszerzyło działania na całe miasto, a także na inne obszary Zjednoczonego Królestwa. Do jego sukcesów należą:
• stworzenie ponad 500 opcji szkoleniowych we wszystkich zaangażowanych w projekt inicjatywach,
• zapewnienie szkolenia oraz oferowanie możliwości zdobycia doświadczenia w miejscu pracy w zakresie ogrodnictwa, gosspodarowania odpadami oraz prac remontowych 100 osobom bezrobotnym,
• powołanie prekursorskiej spółdzielni pracy Lewisham New Leaf Collective w celu powiązania produkcji energii ze źródeł odnawialnych z modernizacją lokali socjalnych zgodną z zasadami zrównoważonego rozwoju,
• zawarcie z największymi w kraju przedsiębiorstwami budowlanymi oraz dostawcami usług umów dotyczących stażu, praktyk oraz zatrudnienia w dziedzinach związanych z oszczędzaniem energii i zrównoważonym rozwojem dla osób pracujących i bezrobotnych z południowego Londynu.

WIOSKA ANAVRA, GRECJA

foto: Calliope G flickr.com (CC BY-NC-SA 2.0)Działanie
Zrównoważony rozwój lokalny na rzecz tworzenia pełnego zatrudnienia i dobrobytu

Gdzie powstają zielone miejsca pracy
Rolnictwo ekologiczne i hodowla zwierząt gospodarskich, lokalna produkcja energii ze źródeł odnawialnych, ekoturystyka

Kto
Lokalna społeczność władze samorządowe, rolnicy, lokalne przedsiębiorstwa i uczelnie techniczne

Sukcesy
Zerowe bezrobocie, większa liczba ludności, dodatkowy dochód wioski w wysokości 60 tys. euro rocznie, nowa infrastruktura publiczna, lepsza jakość życia

Strona internetowa
www.anavra-zo.gr/en

W odległej górskiej wiosce Anavra, położonej w południowo-wschodniej Grecji, udało się skutecznie wykorzystać potencjał transformacji ekologicznej w zakresie tworzenia nowych miejsc pracy. W latach 2000–2010 bezrobocie spadło tu do zera, liczba ludności wzrosła niemal dwukrotnie: z 300 do 550 osób, a jakość życia mieszkańców uległa poprawie. Transformacja ekologiczna przyciągnęła uwagę świata, a uboga i odizolowana wioska stała się wzorem zrównoważonego rozwoju lokalnego.

Transformacja wioski rozpoczęła się w połowie lat 1990. i dotyczyła wielu sektorów. Hodowcy stosujący wcześniej tradycyjne metody przeszli na zintegrowane rolnictwo ekologiczne, zakładając trzy gospodarstwa, w których w sumie znalazło się 25 tys. zwierząt, w tym owce, kozy, krowy i świnie – wszystkie wypasane swobodnie w górach. Mieszkańcy wioski otworzyli rzeźnię publiczną z certyfikatem produkcji ekologicznej, która spełnia obowiązujące międzynarodowe standardy jakości.

Jednocześnie w ramach dążenia do samowystarczalności energetycznej w Anavrze zbudowano farmę wiatrową z 20 turbinami generującymi łącznie 17,5 MW i umożliwiającymi dostarczanie energii elektrycznej do 12,5–13 tys. domostw. Dwie kolejne farmy wiatrowe są w trakcie budowy – znajdą się na nich 23 turbiny o łącznej zainstalowanej mocy 20 MW. Inwestycje te mają stworzyć 20 stałych i 100 tymczasowych miejsc pracy. Wszelkie nadwyżki energii elektrycznej są sprzedawane, a już dziś pierwsza farma wiatrowa daje wiosce dodatkowy dochód w wysokości około 60 tys. euro rocznie. W 2010 r. wioska nawiązała współpracę z lokalną uczelnią techniczną, aby rozpocząć planowanie budowy niewielkiej elektrowni wodnej oraz systemu zdalnego ogrzewania biomasą.

Ponadto wioska utworzyła liczący 971 m2 park przyrodniczo-kulturowy Goura, który stał się podporą ekoturystyki i w latach 2000 i 2012 przyciągnął ponad 8,5 tys. zwiedzających.

Dzięki pozyskanym środkom rozbudowano miejską infrastrukturę: powstał m.in. ośrodek zdrowia i dom seniora. Poziom bezrobocia i przestępczości w wiosce jest zerowy, a młodzi ludzie przestali wyjeżdżać.

Bardzo dobra sytuacja społeczno-ekonomiczna Anavry jest zaskakująca na tle kryzysu greckiej gospodarki. W 2012 r. grecki PKB na mieszkańca wynosił zaledwie 75% średniej w UE, a w 2013 r. bezrobocie sięgnęło 27,8% (160% średniej unijnej).

Sukcesy Anavry to w dużej mierze efekt silnego jednostkowego przywództwa i korzystania ze wsparcia funduszy unijnych. Z oficjalnych statystyk wynika, że jeśli Grecja zdoła ukierunkować swoją gospodarkę na zrównoważony rozwój, może się to przyczynić do stworzenia 210 tys. zielonych miejsc pracy, z których 27 tys. miałoby charakter permanentny.

BREMERHAVEN, NIEMCY

foto:  bremerhaven.deDziałanie
Tworzenie nowych miejsc pracy dla przedstawicieli podupadających sektorów przemysłu

Gdzie powstają zielone miejsca pracy
Energia wiatrowa, budownictwo, inżyniera i przemysł stalowy, lokalne małe i średnie przedsiębiorstwa

 

Kto
Władze lokalne i regionalne, naukowcy, pracownicy i lokalni przedsiębiorcy

Sukcesy
Tysiąc miejsc pracy w sektorze energii wiatrowej w Bremerhaven; 4 050 miejsc pracy w sektorze energii odnawialnej w kraju związkowym Brema

Strona internetowa
www.offshore-windport.de/en/home.html

Pod przywództwem Zielonych przejście na gospodarkę ekologiczną stało się dla koalicji rządowej Socjaldemokratów i Zielonych priorytetem na lata 1998–2005, na skutek czego w kraju rozpoczęła się rewolucja energetyczna. Według oficjalnych danych do 2008 r. w sektorze ochrony środowiska w Niemczech pracowało 1,93 mln osób, czyli 37% więcej niż 10 lat wcześniej.

Bremerhaven, nadmorskie miasto w kraju związkowym Brema, liczące 120  tys. mieszkańców, wykorzystało ten ekologiczny zwrot, aby dokonać restrukturyzacji gospodarki do tej pory skoncentrowanej na przemyśle stoczniowym. Pod koniec lat 1980. miasto mocno odczuło pogorszenie się koniunktury w następstwie spadku popytu i wzrostu konkurencyjności przedsiębiorstw zagranicznych. Doprowadziło to do masowych zwolnień (3, 5 tys. miejsc pracy zniknęło w związku z zamknięciami stoczni), liczba ludności spadła o prawie 30%, a poziom bezrobocia w 1997 r. wzrósł do 21%. W 2011 r. Rada Miasta Bremerhaven podjęła decyzję o próbie zmiany tendencji przy wykorzystaniu swoich największych atutów – wykwalifikowanej siły roboczej i szerokiej wiedzy technologicznej z zakresu sektora morskiego oraz produkcji urządzeń portowych – przez użycie energii wiatrowej, w szczególności dzięki skoncentrowaniu się na morskich farmach wiatrowych.

Podjęto szereg kroków; zainwestowano w infrastrukturę, badania dotyczące sektora wiatrowego oraz intensywne szkolenia zawodowe. W 2002 r. powołano Agencję Energii Wiatrowej (WAB) – sieć 300 spółek i instytutów prowadzących działalność w sektorze energii wiatrowej (produkcja, instalacja i badania), która miała być ogólnokrajowym ośrodkiem rozwoju morskiej energetyki wiatrowej. Działania okazały się owocne – dzisiaj w Bremerhaven w sektorze wiatrowym pracuje tysiąc osób (w 2012 r. liczba zatrudnionych w tym sektorze w całych Niemczech wynosiła 117  900). Jednocześnie w całym kraju związkowym Brema w sektorze energii odnawialnej zatrudnionych jest nie ponad 4 050  osób. Korzyści odczuły również lokalne małe i średnie przedsiębiorstwa z branży budowlanej, inżynieryjnej, sektora stalowego oraz inne przedsiębiorstwa produkujące elementy turbin wiatrowych. Kontynuowanie działań nastawionych na zrównoważony rozwój jest niezbędne z perspektywy zmniejszenia wysokiego poziomu bezrobocia (który w sierpniu 2013  r. wynosił 11,1%), jednak sukces sektora energii wiatrowej bez wątpienia pomógł w złagodzeniu problemów tego regionu.

Artykuł przygotowany na podstawie publikacji „Zielone miejsca pracy” opracowanej przez grupę roboczą ds. Zielonego Nowego Ładu powołaną przez frakcję Grupa Zielonych/Wolny Sojusz Europejski w Parlamencie Europejskim.